Theo bà Nguyễn Chu Kim Yến – Co-founder Fidey Việt Nam, không phải ngẫu nhiên mà ngân hàng cho khách vay không lãi trong 45 ngày. Cơ chế này được thiết kế để thu lãi từ những người trả trễ hoặc thiếu kỷ luật. Vì vậy, người dùng cần hiểu rõ nguyên tắc vận hành của thẻ tín dụng để tránh rơi vào bẫy tài chính.
Thẻ tín dụng là khoản vay nóng giá cao
Báo cáo Thị trường thẻ tín dụng Việt Nam 2025 của Fiin Group chỉ ra, riêng giao dịch bằng thẻ tín dụng nội địa trong Quý I/2024 có khoảng 1,3 triệu giao dịch, tổng giá trị đạt khoảng 10 nghìn tỷ đồng – đánh dấu mức tăng 75,43% về số lượng và 89,85% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.
Dù thẻ tín dụng ngày càng phổ biến tại Việt Nam, nhưng nhiều người dùng chưa nắm rõ cơ chế hoạt động, dẫn đến những hiểu nhầm về thời gian miễn lãi, mức trả tối thiểu, lãi suất và các lợi ích của từng loại thẻ.
Anh Hoàng Anh, nhân viên văn phòng tại TP.HCM, trong một lần cần tiền mặt gấp đã sử dụng 20 triệu đồng từ thẻ tín dụng và nghĩ rằng chỉ cần thanh toán “mức tối thiểu” mỗi kỳ sao kê là ổn. Tháng đầu anh chỉ trả 1 triệu tiền tối thiểu, cảm giác nhẹ nhàng như “chưa phải trả nợ”. Nhưng anh không biết rằng khoản tiền rút từ thẻ tín dụng bị tính lãi từ thời điểm rút, cùng với phí rút tiền mặt. Sau 4 tháng, tổng lãi và phí đã lên đến hơn 5 triệu đồng.
Chị Hà Linh (28 tuổi, Hà Nội) mua chiếc điện thoại 25 triệu đồng bằng hình thức trả góp qua thẻ tín dụng, theo quảng cáo “0% lãi suất”. Nghĩ rằng mình đã “khôn ngoan”, chị chỉ tập trung đóng tiền theo kỳ mà không để ý điều kiện đi kèm. Do trong hai tháng liên tiếp chị quẹt thẻ vượt hạn mức và thanh toán trễ vài ngày, toàn bộ khoản trả góp đã bị chuyển sang tính lãi theo mức tín dụng thường. Kết quả, chiếc điện thoại ban đầu giá 25 triệu đã đội thành hơn 29 triệu sau 10 tháng, chưa kể phí phạt trễ hạn.
Anh Công Hùng (Bắc Ninh) làm kinh doanh tự do, thường xuyên dùng thẻ tín dụng chi tiêu cho công việc, mua sắm… với suy nghĩ “tháng sau trả cũng được”. Khi công việc khó khăn, nguồn thu giảm, anh trả nợ không đúng hạn trong nhiều tháng liền. Ngay lập tức, ngân hàng gọi điện nhắc nợ liên tục; sau đó công ty thu hồi nợ thuê dịch vụ gọi mỗi ngày, thậm chí họ gọi cho cả người thân, bạn bè, khiến anh rơi vào căng thẳng, áp lực.
Những hiểu lầm khiến người dùng ‘sa bẫy’ thẻ tín dụng
Trao đổi với VietnamFinance, bà Nguyễn Chu Kim Yến – Co-founder Fidey Việt Nam, Thạc sĩ Quản lý tài chính cá nhân và ngành Quản lý khởi nghiệp tại Canada – cho biết, một trong các hiểu lầm phổ biến nhất là việc cho rằng ngân hàng chỉ yêu cầu trả mức thanh toán tối thiểu mỗi kỳ sao kê. Thực tế, đây chỉ là mức trả để khách hàng không bị tính phí trễ hạn hoặc bị đánh dấu nợ xấu, nhưng số dư nợ còn lại sẽ lập tức bị tính lãi suất khá cao.
Nhiều người chỉ thanh toán số tiền tối thiểu mà không hiểu rằng phần còn lại đang âm thầm phát sinh lãi theo ngày, dẫn đến tổng số tiền phải trả tăng lên đáng kể theo thời gian. Khi nhận ra thì họ đã phải chịu khoản lãi quá lớn mà tưởng rằng “mình vẫn trả nợ đúng quy định”.
Một hiểu lầm khác là suy nghĩ rằng thẻ tín dụng luôn có 45 ngày miễn lãi. Điều này không chính xác. Bà Yến phân tích, con số 45 ngày chỉ là giới hạn tối đa trong trường hợp giao dịch được thực hiện ngay sau ngày chốt sao kê. Ngược lại, nếu người dùng chi tiêu vào sát ngày sao kê, thời gian miễn lãi có thể chỉ còn vài tuần hoặc thậm chí vài ngày. Khi không hiểu rõ nguyên tắc này, khách hàng dễ sử dụng sai thời điểm, rồi lại ngạc nhiên khi bị tính lãi trong kỳ sau.
Bà Yến chia sẻ thêm, lãi suất thẻ tín dụng tại nước ngoài phổ biến thường khoảng 20%, có tăng giảm tùy ngân hàng và loại thẻ. Nhưng dù ở mức nào, nguyên tắc không thay đổi: nếu trả nợ đúng hạn trong thời gian miễn lãi thì khách hàng không phải chịu lãi, còn nếu chi tiêu vượt khả năng và thanh toán thiếu kỷ luật thì mức lãi dù 20% hay 40% đều là con số đáng lo.
Một vấn đề đáng nói nữa là người dùng Việt thường chọn thẻ tín dụng theo cảm tính. Kết quả là có người nhận thẻ có điểm thưởng nhưng lại không bao giờ sử dụng để đổi quà; có người dùng thẻ hoàn tiền nhưng lại thanh toán ở những đơn vị không thuộc danh sách liên kết; có người giữ thẻ miễn phí năm đầu rồi sang năm sau bị thu phí thường niên vài trăm nghìn mới bất ngờ.
Sử dụng thẻ tín dụng một cách thông minh
Theo bà Nguyễn Chu Kim Yến, điều đầu tiên và quan trọng nhất khi sở hữu thẻ tín dụng là phải thanh toán dư nợ đúng hạn. Ngay khi mở thẻ, khách hàng nên kích hoạt chế độ thanh toán tự động để đảm bảo ngân hàng luôn trừ đúng số tiền cần phải trả mỗi tháng. Việc thiết lập này vừa tránh được rủi ro quên thanh toán, vừa loại bỏ nguy cơ bị ngân hàng tính phí trễ hạn, phí phạt và lãi suất không đáng có.
Bà Yến nhấn mạnh rằng người dùng cần phân biệt rõ giữa mức chi trả tối thiểu và tổng dư nợ cần thanh toán. Nguyên tắc vàng là luôn cố gắng thanh toán toàn bộ số dư mỗi tháng để tận dụng thời gian miễn lãi.
Ngoài yếu tố kỷ luật, người dùng cũng cần hiểu rõ thẻ của mình có lợi ích gì. Tại nước ngoài, các loại thẻ vô cùng đa dạng, được thiết kế phù hợp với từng mục đích tiêu dùng. Có loại tập trung hoàn tiền ở siêu thị, có loại dành cho thanh toán xăng dầu, có loại tích điểm bay, có loại hoàn tiền cho chi phí y tế và bảo hiểm.
Bà Yến lấy ví dụ thẻ mà bà đang sử dụng cho phép hoàn tiền 2% cho bất kỳ thanh toán nào – từ nộp thuế, mua bảo hiểm đến đóng học phí, đi siêu thị hay đổ xăng. Nhờ đó, trong năm qua, bà Yến đã được hoàn tiền hơn 2.000 USD.
Bên cạnh đó tại ngân hàng nơi bà sinh sống còn có chính sách thưởng khi mở thẻ và khi đáp ứng điều kiện chi tiêu. Chẳng hạn một thẻ thưởng ngay 20.000 điểm tương đương 200 USD khi khách mở thẻ, rồi thưởng thêm 30.000 điểm nếu sử dụng tối thiểu 3.000 USD trong vòng 6 tháng.
Còn một lưu ý nữa là phí thường niên của thẻ, mọi người cần kiểm tra kỹ vì phí thường nên thẻ tín dụng của các ngân hàng chênh nhau khá lớn, cần cân đối giữa phí và lợi ích nhận được.
Nếu chưa quản lý tốt chi tiêu thì rất dễ bị tiêu “lố” dẫn tới hàng tháng chỉ lo trả nợ thẻ. “Một học viên của tôi vì không quản lý tốt chi tiêu, lại không hiểu về thẻ tín dụng nên hiện tại đang nợ gần 200 triệu mà lãi suất quanh mức 30%”, bà Yến kể.
Bà Yến thẳng thắn chia sẻ rằng ngân hàng và công ty phát hành thẻ kiếm tiền dựa trên sự thiếu hiểu biết của khách hàng. Họ không phát thẻ để “cho vay miễn phí” mà dựa vào một tỷ lệ người dùng trả chậm, trả thiếu hoặc quản lý chi tiêu kém. Do đó, người dùng càng hiểu rõ, càng kỷ luật, thì càng ít trả tiền cho ngân hàng và càng tối ưu lợi ích của mình.
Về phía ngân hàng Việt Nam, bà Yến cho rằng cần đa dạng hóa sản phẩm thẻ để đáp ứng nhiều nhóm nhu cầu tiêu dùng khác nhau, thay vì áp dụng một mô hình ưu đãi. Không chỉ là hoàn tiền theo ngành hàng cố định, mà nên có các mức ưu đãi linh hoạt, liên kết với nhiều hệ thống bán lẻ, dịch vụ công cộng, giáo dục, y tế, cũng như mở rộng các chương trình tích điểm, đổi thưởng hoặc ưu đãi bay như ở các quốc gia phát triển.
Quan trọng hơn, theo bà Yến, nhận thức của người dân về thẻ tín dụng cần được cải thiện thông qua giáo dục tài chính. Các chiến dịch truyền thông của ngân hàng, các bài viết hướng dẫn sử dụng thẻ, thậm chí các khóa học ngắn về quản lý tài chính cá nhân nên được triển khai rộng rãi. Nhân viên ngân hàng khi tư vấn mở thẻ cho khách cần đảm bảo họ đã hiểu thông suốt để đảm bảo quyền lợi cho khách hàng thay vì chỉ tập trung vào chỉ tiêu mở thẻ.
